یارانه نقدی، صدقه نیست

منظور آقای لاریجانی از 23 هزار تا البته 23 هزار میلیارد تومان است. بودجه در ایران دو واحد دارد. یکی «میلیارد» است که به نهاد های خاص اعطا می شود. مثلا وقتی می گویند موسسه آقای فلان که به کار فرهنگی (فرهنگ در اینجا البته به معنی شعر و ادبیات و تئاتر و سینما و رُمان و مطبوعات و موسیقی نیست و معنی دیگری دارد) 20 تا می گیرد منظور میلیارد تومان است اما درباره ارقام بزرگ « هزار میلیارد تومان» منظور است.

نظر دولت 23 هزار میلیارد تومان بود و وقتی به عدد 45 هزار و 500 تومان تقسیم شد معلوم شد دیگر 70 میلیون نفر را پوشش نمی دهد و رسانه ها نتیجه گرفتند قرار است عده ای حذف شوند. حالا اما آقای لاریجانی اطمینان داده که نیازمندها می گیرند یعنی 23 هزار تا می شود 36 هزار تا یا کمی بیشتر یا کمی کمتر .سؤال اما این است: مگریارانه، صدقه است که به نیازمند تعلق بگیرد و غیر نیازمند نگیرد؟

یادمان باشد مهم ترین استدلال در حذف یارانه های غیر مستقیم و در هدف مندی این بود که یارانه غیر مستقیم اولا به مصرف بیشتر تشویق می کند. ثانیا جفا در حق کسانی است که از آن کالا یا خدمات استفاده نمی کنند. ثالثا موجب اسراف در برخی محصولات می شود.

به عنوان مثال وقتی دولت برای برق یارانه می داد یک خانوار معمولی بسیار کمتر از یک لوستر فروشی دریافت می کرد چون غیر مستقیم بود و متمکن تر ها می بلعیدند.

یا وقتی برای بنزین یارانه پرداخت شود خودرو دار می گیرد و به کسی که خودرو ندارد تعلق نمی گیرد و این عادلانه نیست.درباره بنزین البته هیچ وقت یارانه پرداخت نشده بلکه شرکت پخش فرآورده های نفتی با عدم النفع فروخته که با یارانه تفاوت دارد. در اقلامی مانند نان هم به خاطر ارزانی اسراف می شد. نان ارزان سر از نان خشکی درمی آورد و خوراک دام می شد و اخیرا هم این بحث مطرح شده که نان های خشک و کپک زده که خوراک دام می شده در شیوع بیماری سرطان تأثیر داشته است.

بنابراین عقل جمعی حاکمیتی به این نتیجه رسید که بخشی از این یارانه غیر مستقیم را به صورت مستقیم به دست مصرف کننده برساند و بحث نیازمند و غیر نیازمند هم مطرح نبود.

دستگاه های منتفع از این افزایش هم مسوول تامین آن شدند. مثلا قبض برق دو هزارتومانی به سی چهل هزار تومان افزایش یافت تا بخشی به عنوان یارانه نقدی بازگردد و خود مردم مدیریت کنند.

در این که منابع مالی دولت محدود شده تردیدی نیست اما اگر کسانی از صندوق های اعتباری غیر مجاز وام های کلان گرفتند و به تعبیر حسام الدین آشنا مشاور رییس جمهور با سلاح رفتند و وام گرفتند و دولت ناگزیر شده 11 هزار میلیارد تومان یا همان 11 تا در نظر بگیرد تا سپرده گذاران بیش از این زیان نبینند این پول باید از کاهش یارانه نقدی تأمین شود؟

اگر یارانه نقدی بد است برای همه بد است. فقرا و نیازمندان البته که باید صدقه بگیرند. باید از کمیته امداد کمک بگیرند و مانند اینها اما یارانه صدقه نیست و قصه دیگری است و اختلاط یارانه دادن با کمک به نیازمندان با قراری که از ابتدا با مردم گذاشته شد نمی خواند.

صریح و روشن این که آنچه دولت می پردازد یارانه است. صدقه نیست که این همه نیازمند، نیازمند می کنند.

پس چند نکته را باید تفکیک و مشخص کرد:

1- در هدف‌ مندی قرار بود بخشی از پرداخت‌های غیر مستقیم، مستقیم شود و صحبت از نیازمند و عیر نیازمند نبود.صحبت از پرداخت مستقیم بخشی از یارانه ای بود که قبلا غیر مستقیم پرداخت می شد.

2- به بهانه پرداخت یارانه مستقیم بر آب بها و قبض برق و قبض گاز هر ساله اضافه شده است. این هم ربطی به نیازمند و غیر نیازمند نداشت.

3- دستمزدها در ایران واقعی نیست. دولت اما در اعلام حداقل دستمزد توان کارفرما و کارگاه را هم در نظر می گیرد. چون اگر بخواهد تنها قدرت خرید را لحاظ کند و حداقل دستمزد رابه صورت غیر متعارف بالا ببرد چه بسا کارگاه ها را در پرداخت با مشکل رو به رو و ناگزیر از تعطیلی کند.

در اینجا یارانه نقش پر کننده فاصله دستمزد با دستمزد واقعی را تا حدی ایفا می کند. هر چند عدد قابل توجهی نیست ولی باز هم صدقه نیست، بخشی از دستمزد است که به این صورت پرداخت می شود.

4- برای کاهش جمعیت یارانه بگیران کارهای ظریف تری قابل انجام است. مثلا به  فردی که شرکت خصوصی ثبت می کند یا پروانه کسب می گیرد بگویند طبعا نمی تواند یارانه بگیرهم باشد و می توانند از او گواهی انصراف از یارانه نقدی بگیرند یا اگر دیگران انصراف دهند در مالیات تخفیف دهند و قس علی هذا.

به هر حال دولت و مجلس هر تصمیمی می گیرند این نکته را نباید فراموش کنند که یارانه، صدقه نیست. اگر این گزاره محور نباشد موضوع به انحراف کشیده می شود.